BIP
24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia
Przypadająca w tym roku w niedzielę Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem rodzinnym, któremu towarzyszy wiele symboli.
Słowo wigilia pochodzi od łacińskiego słowa “vigiliare” oznaczającego czuwanie. Początkowo wigilię celebrowano przed wszystkimi uroczystościami kościelnymi. W czasach nowożytnych upowszechnił się zwyczaj obchodzenia wigilii w przeddzień Bożego Narodzenia. Obecnie słowo Wigilia stało się określeniem wieczerzy przed uroczystością Bożego Narodzenia.
Czytaj także: Świąteczna pomoc medyczna w Łódzkiem. Sprawdź, gdzie można ją otrzymać
W polskiej obyczajowości Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za jeden z najważniejszych dni w roku – w wielu krajach nie ma on aż takiego znaczenia. Podobnie, jak w Polsce, Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji.
Biały obrus, a pod nim sianko…
Zgodnie z tradycją, na stole wigilijnym powinno znaleźć się dwanaście dań, a każdy z uczestników wieczerzy powinien skosztować każdego z nich, by zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku. Wigilii Bożego Narodzenia towarzyszy obdarowywanie się prezentami składanymi pod choinką.
Pytaliśmy, co w tym dniu przygotowują w swoich kuchniach gospodynie w Łódzkiem:
Do tych zwyczajów dołączyła później tradycja ubierania choinki, która jest chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego. Przez swoją zieleń zachowywaną nawet w zimie choinka jest dla wierzących symbolem Chrystusa jako “drzewa życia”. Ozdobiona świecami lub lampkami elektrycznymi symbolizuje Chrystusa – “światłość świata”. Często pod choinką ustawia się żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem.
Zgodnie z tradycją w Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z „pierwszą gwiazdką na niebie”. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie. Wieczerzę, jak każe obyczaj, postną, rozpoczyna się modlitwą i czytaniem fragmentu Ewangelii Mateusza, Łukasza lub Jana w części dotyczącej narodzin Jezusa.
Na stole przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem ustawia się o jedno nakrycie więcej, niż wynosi liczba zgromadzonych osób. Dodatkowe miejsce przy stole wigilijnym przeznaczone jest dla niezapowiedzianego gościa, a zwyczaj ten upowszechnił się w XIX wieku. Ważnym zwyczajem towarzyszącym wigilii Bożego Narodzenia jest śpiewanie kolęd. Często też pod choinką umieszczane są prezenty, które wedle tradycji przynosić ma gwiazdor, św. Mikołaj, dzieciątko, aniołek lub gwiazdka.
Kustosz warszawskiego Sanktuarium świętego Ojca Pio, ksiądz prałat Andrzej Kuflikowski, zaznacza, że Wigilia to czas bliskości, radości i dzielenia się opłatkiem. Nie ma Bożego Narodzenia bez Wigilii.
„A Wigilia to ten święty czas, kiedy gromadzimy się przy stole – jest obrus, są potrawy, prezenty, łzy i ludzie. Kiedy idziemy na Wigilię, albo potem z życzeniami na święta, biorąc opłatek czy chwytając dłoń drugiego człowieka – i temu, co jeszcze nie mówi, i temu, który już mówić nie może, bo jest zmęczony życiem – wypowiedzmy jedno zdanie – Jak to dobrze, że jesteś” – powiedział duchowny.
O północy 24 grudnia we wszystkich kościołach Polski zostaną odprawione uroczyste msze św., tzw. pasterki. Nazwa “pasterka” pochodzi od pasterzy, którzy jako pierwsi przyszli oddać pokłon nowo narodzonemu Jezusowi.
Tradycje wsi opoczyńskiej podczas 24 grudnia
24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia i 25 grudnia – Boże Narodzenie to najpiękniejszy okres w roku obrzędowym. Mieszkańcy dawnej wsi opoczyńskiej czcili to święto, pielęgnując swoje tradycje. Na stole wigilijnym nie mogło zabraknąć opłatka.
– Dawniej wypiekano go na miejscu. Robiono to w specjalnych matrycach – mówi dyrektor Muzeum regionalnego w Opocznie Adam Grabowski.
Posłuchaj:
Wypiekano też opłatki dla zwierząt. Te były kolorowe. Po północy gospodarz szedł do obory i razem z siankiem spod obrusa, dawał swoim zwierzętom opłatek.
Podłażniczka i choinka
Bez choinki, ale z podłaźniczką u sufitu i pięknie przystrojoną izbą. Tak w dawnej wsi witano Boże Narodzenie.
Wszystkie dekoracje wykonywano w domu i wieszano na igliwiu przy suficie – mówi dyrektor Muzeum Regionalnego w Opocznie Adam Grabowski.
Ozdoby miały swoją symbolikę. Na stole 24 grudnia nie mogło zabraknąć opłatka, który był rozdawano także zwierzętom. Po wieczerzy wigilijnej wszystko pozostawało na stole, a biesiadnicy udawali się na pasterkę.
Ukraińscy prawosławni i grekokatolicy pierwszy raz obchodzą Boże Narodzenie wg. kalendarza gregoriańskiego
Dziś (24 grudnia) także prawosławni oraz grekokatolicy zasiądą do wigilijnego stołu. W tym roku ukraińscy wierni kościołów obrządku wschodniego, po raz pierwszy, obchodzą święta zgodnie z kalendarzem gregoriańskim.
![Aurelia Mandziuk-Zajączkowska świątecznym gościem Radia Łódź [PODCAST]](https://radiolodz.pl/wp-content/uploads/2024/12/thumbnail_1000058783-120x86.jpg "Aurelia Mandziuk-Zajączkowska świątecznym gościem Radia Łódź [PODCAST] 2")
