• O nas
  • Reklama
  • Prywatność
  • Kontakt
42 678 78 78 – 606 78 78 78
piątek, 22 września 2023
  • Zaloguj
  • Wiadomości
    • Kryminalne
    • Wojna na Ukrainie
  • Sport
    • Ekstraklasa
    • II liga polska
    • III liga – grupa 1
  • Na sygnale
  • Zdrowie
  • Kultura
  • Audycje
    • Bliżej Widzewa
    • Gość po 8
    • Forum Rolnika
    • Jestem EKO
    • Kalendarium muzyczne Radia Łódź
    • Login
    • Nasze Dzieci
    • Radio Łódź na wieczór
    • Reportaże
    • Szkiełko i oko
    • Wszystko jest fizyką
    • Zdrowym być
    • Zwiesz się zwierz
  • Radio Łódź
    • Kontakt
    • Reklama
    • Promocja
    • Ramówka
    • BIP
    • Polityka prywatności
  • Inne
    • Drogi
    • Edukacja
    • Ekologia
    • Historia
    • Interwencje
    • Komunikacja
    • Lifestyle
    • Motoryzacja
    • Polityka
    • Religia
    • Społeczeństwo
    • Technologie
Bez wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Radio Łódź
SŁUCHAJ NA ŻYWO
  • Wiadomości
    • Kryminalne
    • Wojna na Ukrainie
  • Sport
    • Ekstraklasa
    • II liga polska
    • III liga – grupa 1
  • Na sygnale
  • Zdrowie
  • Kultura
  • Audycje
    • Bliżej Widzewa
    • Gość po 8
    • Forum Rolnika
    • Jestem EKO
    • Kalendarium muzyczne Radia Łódź
    • Login
    • Nasze Dzieci
    • Radio Łódź na wieczór
    • Reportaże
    • Szkiełko i oko
    • Wszystko jest fizyką
    • Zdrowym być
    • Zwiesz się zwierz
  • Radio Łódź
    • Kontakt
    • Reklama
    • Promocja
    • Ramówka
    • BIP
    • Polityka prywatności
  • Inne
    • Drogi
    • Edukacja
    • Ekologia
    • Historia
    • Interwencje
    • Komunikacja
    • Lifestyle
    • Motoryzacja
    • Polityka
    • Religia
    • Społeczeństwo
    • Technologie
Bez wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Radio Łódź
LIVE
Bez wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Izabella Berkowska
    Izabella Berkowska
  • 29 czerwca 2023 13.25
  • 30 czerwca 2023 08.51

Redaktorki i gościnie. Feminatywy

Redaktorki i gościnie. Feminatywy
Feminatywy - żeńskie odpowiedniki funkcji i zawodów to nic nowego w polskiej kulturze. Dlaczego więc powracające formy tak bardzo nas niepokoją? Z feminatywami zmierzył się językoznawca, prof. Rafał Zarębski

Izabella Berkowska: Porozmawiamy o feminatywach. Zacznijmy od wyjaśnienia, czym w ogóle są feminatywy. 

Rafał Zarębski: Ogólnie rzecz biorąc, feminatywy to są takie formy językowe, które odnoszą się do kobiet. Nazywają zawody, stanowiska czy funkcje pełnione przez kobiety. 

I tutaj nam się wzięło trochę takich różnych chirurżek, posełek łamanych przez posłanek, gościń, ministerek i kierowczyń? 

W ostatnich czasach faktycznie obserwujemy duży przyrost tych form, ale to jest tylko taka pozorna rzecz, że to wyglada, że te formy żeńskie – feminatywy – tak nagle się pojawiają. Ponieważ faktycznie język z tym nie ma problemu. Myślę, że większy problem mają użytkownicy – Polacy – użytkownicy i użytkowniczki.  Język nie ma z tym problemu, ponieważ posiada cechy typologiczne, gdzie właściwie każda nazwa żeńska może mieć swój wykładnik gramatyczny słowotwórczy i można ją sobie po prostu utworzyć. I tak było od zarania dziejów, natomiast troszkę nam się to pokomplikowało w historii naszego kraju. Bo raczej na takim szerszym tle należałoby rozpatrywać wszelkich przemian: społecznych, historycznych, obyczajowych. Po II wojnie światowej te formy żeńskie zostały wyparte. Na przykład uważano, że formy męskie są bardziej nobliwe.

Czyli one przestały być używane w jakimś momencie? Możemy doczytać, że na przykład taka forma jak gościni, która ostatnio wróciła do łask – nie wszystkim się podoba – ale do łask wróciła, a pojawia się już na początku XX wieku. 

Oczywiście, w ogóle przyrostek „ini” jest bardzo starym przyrostkiem i nikt się nie buntuje przeciwko „gospodyni”, a nagle „gościni” zaczyna dziwić. Nie ma w tym w tym nic dziwnego. To jest jeden ze sposobów tworzenia form żeńskich w języku polskim. Być może te formy troszeczkę niektórych rażą, ale myślę że tylko na początku. Z czasem jesteśmy w stanie się z tym osłuchać i im częściej używamy danej formy, tym ona bardziej wchodzi do języka i łatwiej się nią posługujemy.  

Pewnie trzeba się przyzwyczaić, tak samo jak było chyba z Ukrainą, na Ukrainie, w Ukrainie. 

Oczywiście, że tak. 

Trochę raziło początkowo „w Ukrainie”. 

Tak to jest wszystko kwestią osłuchania. Natomiast język ma swoje możliwości, ma swoją potencję  systemową, leksykalną również; mamy cały repertuar przyrostków, czyli „ka”, „ini”, „essa”, jak na przykład „poetessa” . 

A nie można po prostu poetka? 

Można oczywiście po prostu poetka, natomiast czasem się zdarzają takie formacje z zapożyczonym przyrostkiem. Innym sposobem jest tworzenie w sposób na wzór składniowy. Czyli pani minister zamiast pan minister.

Czy my możemy skorzystać z każdej z tych możliwości? Czyli myśląc minister, mogę na przykład powiedzieć „ministerka”, ale mogę też „ministressa”, albo „ministra”? Czy każda z tych form będzie właściwa, mogę wybrać? 

Zarówno ta „ministra”, jak i „ministerka” są poprawnymi formami. Natomiast przy „ministerce” jest pewna granica. Bo ten wyraz ma też inne znaczenie, tak jak „szoferka” – miejsce, gdzie urzęduje szofer.  W związku z tym pojawia się blokada semantyczna znaczeniowo, bo jest już wyraz zbudowany za pomocą tego przyrostka. Taką blokadę może stanowić fonetyka, czyli brzmienie wyrazów. Na przykład w języku polskim charakterystyczne są takie zbitki, trudne do wymówienia typu: „archolożka” czy „architektka”.

Chyba mamy wojnę o feminatywy. Trochę kojarzą się z ruchem feministycznym… 

Myślę, że tak, że to jest właśnie napór tych czynników pragmatycznych, czyli niezwiązanych stricte z językiem. Ta cała otoczka kulturowa to, co się dzieje…  Przecież tradycyjnie, historycznie wszystkie nazwiska kobiet tworzono za pomocą odpowiednich przyrostów, więc była: Nowakowa, Baranowa; córki: Nowakówna, Baranówna; była „ina”, czyli właśnie Seliga, Seliżyna, Seliżanka, Skarga, Skarżyna, Skarżanka, Skubala, Skubalanka i tak dalej. One wyszły z języka polskiego, ale zostały na przykład w czeskim. Wyszły z użycia, bo zbyt mocno pokazywały stan cywilny osoby. Bo „anka” czy „ówna” odnosiły się do panien, natomiast „owa” i „ina” do kobiet zamężnych. Nie wszystkim taka etykietka odpowiadała. 

Właściwie sami z form żeńskich zrezygnowaliśmy w jakimś momencie…

Tutaj upatruje się wpływu okresu PRL-u na zanik tych form żeńskich. Nagle pojawiło się mnóstwo zawodów, które kobiety zaczęły wykonywać w związku z przemianami społecznymi, rozwojem gospodarki, właśnie też z tą emancypacją kobiet, czyli jakieś „brygadzistki“ i „traktorzystki”. Znamienne było to, że te formy żeńskie raczej odnoszono do zawodów mniej prestiżowych. Powiedzmy „ekspedientka” uchodziła jeszcze, ale już obowiązywała forma „pani kierownik” a nie „kierowniczka”. 

 


Posłuchaj rozmowy i dowiedz się więcej :

https://radiolodz.pl/wp-content/uploads/2023/06/Feminatywy.mp3

Warto przeczytać

Po mistrzu Polski czas na wicelidera tabeli. ŁKS podejmie Jagiellonię

Po mistrzu Polski czas na wicelidera tabeli. ŁKS podejmie Jagiellonię

21 września 2023 - Aktualizacja: 22 września 2023
Choć były faworytkami to przegrały. Druga z rzędu porażka Piotrcovii

Choć były faworytkami to przegrały. Druga z rzędu porażka Piotrcovii

21 września 2023 - Aktualizacja: 22 września 2023
Złota Wieża Trybunalska 2023

48. Złota Wieża Trybunalska dla Małgorzaty Kowalczyk [ZDJĘCIA]

21 września 2023
Problematyczna fotowoltaika w Piotrkowie

Problematyczna fotowoltaika w Piotrkowie. Mieszkańcy czekają na instalację od 2020 roku

21 września 2023

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Poprzedni artykuł

Szerokie jeansy damskie – czy moda z lat 80. i 90. powraca?

Następny artykuł

Studenci ASP zadbają o lifting pierwszego biurowca klasy A w Łodzi. Ozdobią go neony inspirowane dawnymi, łódzkimi kinami

Następny artykuł
studenci ASP

Studenci ASP zadbają o lifting pierwszego biurowca klasy A w Łodzi. Ozdobią go neony inspirowane dawnymi, łódzkimi kinami

Nowoczesne laboratorium w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach

Nowoczesne laboratorium w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach [ZDJĘCIA]

Radio Łódź

  • Zasięg i częstotliwości
  • Historia Radia Łódź
  • Kalendarium Radia Łódź
  • Patronat medialny Radia Łódź
  • Polityka prywatności
  • BIP
  • Kontakt

Audycje i podcasty

  • Ekonomia na co dzień
  • Forum Rolnika
  • Gość po 8 – Rozmowa dnia
  • Jestem EKO
  • Login
  • Reportaże
  • Szkiełko i oko
  • Zdrowym być

Warto przeczytać

Po mistrzu Polski czas na wicelidera tabeli. ŁKS podejmie Jagiellonię

Po mistrzu Polski czas na wicelidera tabeli. ŁKS podejmie Jagiellonię

21 września 2023 - Aktualizacja: 22 września 2023
Choć były faworytkami to przegrały. Druga z rzędu porażka Piotrcovii

Choć były faworytkami to przegrały. Druga z rzędu porażka Piotrcovii

21 września 2023 - Aktualizacja: 22 września 2023

BIP

  • BIP Radio Łódź
  • Informacje ogólne o spółce
  • Struktura Radia Łódź
  • Władze spółki
  • Akcjonariusze
  • Organy opiniodawczo – doradcze
  • Udostępnianie informacji
  • Dokumenty
  • Środki publiczne
  • Ogłoszenia publiczne
  • Instrukcja obsługi BIP

© 2012-2023 Radio Łódź

Bez wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Wiadomości
    • Kryminalne
    • Wojna na Ukrainie
  • Sport
    • Ekstraklasa
    • II liga polska
    • III liga – grupa 1
  • Na sygnale
  • Zdrowie
  • Kultura
  • Audycje
    • Bliżej Widzewa
    • Gość po 8
    • Forum Rolnika
    • Jestem EKO
    • Kalendarium muzyczne Radia Łódź
    • Login
    • Nasze Dzieci
    • Radio Łódź na wieczór
    • Reportaże
    • Szkiełko i oko
    • Wszystko jest fizyką
    • Zdrowym być
    • Zwiesz się zwierz
  • Radio Łódź
    • Kontakt
    • Reklama
    • Promocja
    • Ramówka
    • BIP
    • Polityka prywatności
  • Inne
    • Drogi
    • Edukacja
    • Ekologia
    • Historia
    • Interwencje
    • Komunikacja
    • Lifestyle
    • Motoryzacja
    • Polityka
    • Religia
    • Społeczeństwo
    • Technologie

© 2012-2023 Radio Łódź

Witamy ponownie!

Sign In with Facebook
Sign In with Google
Sign In with Linked In
OR

Zaloguj się do swojego konta

Zapomniałeś hasło?

Odzyskiwanie hasła

Podaj nazwę użytkownika lub adres e-mail konta, dla którego chcesz zresetować hasło.

Zaloguj

Add New Playlist

Skip to content
Otwóz pasek narzędzi Dostępność

Dostępność

  • Zwiększ tekstZwiększ tekst
  • Zmniejsz tekstZmniejsz tekst
  • Czarno-białeCzarno-białe
  • Wysoki kontrastWysoki kontrast
  • NegatywNegatyw
  • Lekkie tłoLekkie tło
  • Podkreślone odsyłaczePodkreślone odsyłacze
  • Czytelny tekstCzytelny tekst
  • Reset Reset
spinner
spinner
ładuj więcej
P