Zaparcia u dzieci: przyczyny i wpływ diety

Nieprawidłowe nawyki żywieniowe, otyłość, stres – to najczęstsze przyczyny zaparć u dzieci. U kilkulatków zaparcia czynnościowe (nawykowe) zwykle wynikają ze świadomego powstrzymywania się przed defekacją. Dzieje się tak, gdy dziecku wypróżnienia kojarzą się z bólem i dyskomfortem. U dzieci starszych znaczenie może mieć zbyt mała aktywność fizyczna. Jednak eksperci podkreślają, że nieprawidłowa dieta i błędy żywieniowe odpowiadają za większość zaparć we wszystkich grupach wiekowych.

Zbilansowana dieta dla dziecka: co powinno się znaleźć na talerzu?

Żywienie dziecka powinno odbywać się zgodnie z aktualną Piramidą Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, którą opracowuje Instytut Żywności i Żywienia. Zakłada ona jak najczęstsze spożywanie warzyw i owoców. W diecie powinny znaleźć się produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste, 3–4 szklanki mleka dziennie (można je zastąpić jogurtem naturalnym, kefirem oraz częściowo serem), chude mięso, ryby, jajka, nasiona roślin strączkowych, tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych. Słodycze w diecie dziecka można zastąpić owocami i orzechami. Podstawowym napojem do picia powinna być woda.

Produkty, które pomagają w zapobieganiu zaparciom u dzieci

Zdrowa dieta jest niezwykle ważna zarówno w leczeniu zaparć, jak i zapobieganiu im. Co jeść przy zaparciach, jeśli dziecko nie może się załatwić? Jadłospis na zaparcia u dzieci powinien przede wszystkim uwzględniać odpowiednią ilość płynów oraz błonnika w diecie. Kryteria Rzymskie IV (2016) nie zakładają ich zwiększonej podaży w stosunku do normy, jednak u dzieci z zaparciami często stwierdza się niedobór tych składników.

Jadłospis na zaparcia u dzieci odnosi się do podstawowej zasady, która mówi: „mniej cukru, soli i tłuszczu, a więcej błonnika”. Normy opracowane przez Instytut Żywości i Żywienia dla dzieci w wieku 1–3 lat zalecają dzienne spożycie 10 g błonnika i wypijanie 1250 ml płynów. Dziecko o wadze powyżej 20 kg potrzebuje 1500 ml płynów na dobę plus 20 ml na każdy kilogram powyżej 20 kg masy ciała.

Dieta przy zaparciach powinna zawierać warzywa i owoce, najlepiej spożywane na surowo – w surówkach, sałatkach, na kanapkach. Dobre są też owoce suszone (śliwki, morele, rodzynki) i warzywa strączkowe. Dieta na zaparcia to również jadłospis wzbogacony o orzechy i pestki. Zaparciom zapobiegają grube kasze, brązowe makarony, pieczywo typu graham, fermentowane produkty mleczne (jogurt, kefir, maślanka), oleje roślinne. Aby zapobiec zaparciom, dziecko powinno unikać słodyczy i słodkich napojów, fast foodów, chipsów, tłustego mięsa, nadmiaru soli (sól można zastąpić ziołami).

Jak nauczyć dzieci zdrowego odżywiania?

Zdrowe nawyki żywieniowe powinny być wprowadzane od najmłodszych lat. Jedzenie powinno być urozmaicone, kolorowe, podane dziecku w atrakcyjnej formie (wszyscy „jemy” oczami). Warto, aby dziecko piło i jadło z kolorowych naczyń, np. z ulubionymi postaciami z bajek. Kubek, butelka albo bidon z wodą powinny być zawsze pod ręką. Posiłki należy spożywać w spokoju, przy stole, najlepiej całą rodziną – nie w pośpiechu, przed telewizorem czy z telefonem. Lepiej jeść mniej, a częściej. Zdaniem ekspertów nie należy również zmuszać dziecka do dalszego jedzenia, gdy mówi, że się najadło. Atmosfera przy stole nie powinna być nerwowa. Trzymajcie się zasady: „Nie chciało zjeść – trudno. Następny posiłek za trzy godziny”.

Źródła:

Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, t. 13, 597–605
„Zasady zdrowego żywienia”, poradnik dla rodziców, programdlaszkol.org [dostęp: 19.05.2022 r.]
Ehmke E., Problem zaparć u dzieci, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/problem-zaparc-u-dzieci/ [dostęp: 19.05.2023 r.]