Czy Polacy kochają swoje oczy? Czy rozumieją, że upośledzenie wzroku to jeden z głównych problemów zdrowia publicznego?

Lekarza okulistę traktujemy tak samo jak stomatologa: udajemy się na wizytę dopiero wtedy, kiedy dolegliwości przeszkadzają nam tak bardzo, że nie mamy innego wyjścia. Aż 1/3 Polaków nigdy nie była u okulisty, choć wielu z nas potrafi bez problemu wskazać najczęstsze wady i choroby wzroku!

Krótkowzroczność kwarantannowa jakby mało było zwykłej

Szacuje się, że przed pandemią wadę wzroku miało ponad 50% dzisiejszej młodzieży, a w czasie pandemii problem przybrał jeszcze większe rozmiary. Badania przesiewowe, które przeprowadzono w 2020 roku w chińskich szkołach, objęły ponad 120 tys. Dzieci i dowiodły, że częstość występowania krótkowzroczności w 2020 roku, w porównaniu z latami 20152019, okazała się około 3 razy większa dla dzieci w wieku 6 lat, 2 razy większa dla dzieci w wieku 7 lat i 1,4 razy większa dla dzieci w wieku 8 lat! Zjawisku nadano nazwę krótkowzroczność kwarantannowa.

Warto wiedzieć, że krótkowzroczność jest najczęściej występującą wadą wzroku w ogóle, a w czasie pandemii, kiedy dzieci skazane bywają na wielogodzinne korzystanie z urządzeń elektronicznych emitujących światło niebieskie, ich oczy, zwłaszcza oczy dzieci najmłodszych – bardziej wrażliwe na zmiany środowiskowe niż u dzieci starszych psują się szybciej. Dorośli także borykają się z postępującą krótkowzrocznością, nie tylko kwarantannową. Jak czytamy w literaturze przedmiotu, ponad 1,6 miliarda ludzi na świecie ma krótkowzroczność i liczba ta stale rośnie.

Dalekowzroczność (nadwzroczność)

Choć mówi się, że dalekowidz w odróżnieniu od krótkowidza ma kłopoty z wyraźnym widzeniem przedmiotów usytuowanych blisko oczu, najczęściej ma on najczęściej problem z wyraźnym postrzeganiem przedmiotów z każdej odległości. Paradoksalnie młodzi dalekowidze często mogą mieć takie same objawy jak krótkowidze. Należy też mieć świadomość, że dzieci mają zdolność akomodacji nawet do 14 dioptrii, dlatego ta wada wzroku często przez długi czas pozostaje niezdiagnozowana.

Dalekowzroczność to wada wzroku polegająca na tym, że równoległe promienie świetlne wpadające do oka po przejściu przez ośrodki optyczne oka załamują się nie na siatkówce, lecz za nią, a powstający na siatkówce obraz jest nieostry. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być zbyt krótka gałka oczna lub zbyt mała siła łamiąca rogówki lub soczewki.

Astygmatyzm

Astygmatyk nie tylko ma problemy z ostrym widzeniem przedmiotów bez względu na ich odległość od oka, ale także skarży się na krzywienie się i deformację obrazu, kiepski kontrast i zaburzenia poczucia przestrzeni. Blisko 50% pacjentów, u których zdiagnozowano astygmatyzm odczuwa tak znaczące upośledzenie jakości widzenia i związanego z tym komfortu codziennego funkcjonowania, że wymaga pomocy okulistycznej. Astygmatyzmowi, który pojawia się, gdy mamy wadliwe zbudowaną rogówkę lub soczewkę, często towarzyszy krótko- albo dalekowzroczność, a wraz z wiekiem może do nich dołączyć starczowzroczność.

Starczowzroczność

To zespół zmian, jakie zachodzą wraz z wiekiem w ludzkim oku. Już w okolicach 40. urodzin nasz wzrok ulega pogorszeniu i nawet jeśli do tej pory nie zdiagnozowano u nas żadnych wad wzroku, postępujące zesztywnienie soczewki i osłabiająca się zdolność akomodacji oka w końcu zmuszą nas do wizyty u okulisty.

Szacuje się, że blisko 10 milionów Polaków boryka się ze starczowzrocznością, nie mając o tym pojęcia i traktując kłopoty z czytaniem drobnego druku czy ostrym widzeniem po zmroku jako coś naturalnego.

Zaćma

Zaćma przybiera wiele postaci, ale to zaćma nabyta (degeneracyjna), zwana też zaćmą starczą określana jest mianem cichej złodziejki oka i to z jej powodu pacjenci najczęściej zgłaszają się do okulisty. Zaćma starcza pojawia się około 50. roku życia i początkowo może być dla pacjenta niezauważalna zwłaszcza jeśli ma on już jakąś wadę wzroku.

Światowa Organizacja Zdrowia wymienia niezoperowaną zaćmę jako przyczynę 35% wszystkich przypadków odwracalnej ślepoty na świecie. Odwracalnej czyli jeśli decyzja o zabiegu zapadnie szybko, możesz uratować swój wzrok. Co to znaczy szybko? Specjaliści oceniają, że maksymalny spadek ostrości widzenia, przy którym konieczna jest operacja zaćmy to 30-40%. Czyli im wcześniej, tym lepiej. Operacja jest wskazana nawet w stadium początkowym, jeśli tylko upośledzenie widzenia jest na tyle duże, że utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Jaskra

To wyjątkowo podstępna choroba, która nieodwracalnie uszkadza nerw wzrokowy, prowadząc do zaniku jego włókien i ubytków w polu widzenia. Z uwagi na fakt, że człowiek ma w oku bardzo dużo włókien nerwowych, ich powolny zanik jest na początku rozwoju choroby często niezauważalny. Przyczyny jaskry nie są do końca rozpoznane, choć najczęściej podaje się zbyt wysokie ciśnienie w gałce ocznej, ale także: migreny, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze oraz miażdżycę. W grupie ryzyka znajdują się także osoby, u których w rodzinie ktoś już chorował na tę podstępną złodziejkę wzroku.

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)

To choroba degeneracyjna siatkówki, dotykająca głównie osoby po 50. roku życia. Dokładne przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej nie są znane. Plamka żółta to ta część siatkówki, który odpowiada za widzenie środka obrazu bez zniekształceń. Ma średnicę zaledwie 5-6 milimetrów. Umożliwia widzenie centralne, czyli takie, które pozwala nam na czytanie, pisanie czy rozróżnianie szczegółów i barw.

Artykuł przygotowany we współpracy z Kliniką Laserowej Korekcji Wzroku Swisslaser w Warszawie