W Warszawie 231 lat temu uchwalono pierwszą w Europie Konstytucję

Konstytucja 3 Maja z roku 1791 wprowadzała przede wszystkim trójpodział władzy, czyli podział na władzę: ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą. Dekret znacząco zwiększał uprawnienia mieszczan, zapowiadał poprawę warunków życia chłopów, likwidował konfederację a także kontrowersyjną zasadę ustrojową jaką byłoliberum veto. Konstytucja ograniczała również prawa polityczne ubogiej i bezrolnej szlachty, zwanej gołotą. Ustawa zasadnicza zmieniała także ustrój w Rzeczypospolitej z monarchii parlamentarnej na monarchię konstytucyjną, wprowadzała również dziedziczność tronu. Wtedy ustalono, że po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego, dziedzicznym królem Polski zostanie elektor saski Fryderyk August, wnuk Augusta III.

Konstytucja z 1791 roku jako akt rewolucyjny

Konstytucja 3 maja z 1791 roku – będąca zarazem ukoronowaniem Sejmu Czteroletniego była ustawą rewolucyjną, miała wprowadzić gruntowne reformy ustrojowe w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, poprzez naprawę wewnętrznych stosunków społecznych panujących w państwie uleczyć chory system polityczny. Zapobiec dalszemu rozkładowi państwa. Później dwaj jej współautorzy – Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj nazwą ją “ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.

Witaj maj, Trzeci Maj!

Wieczorem, w poniedziałek 2 maja w Pałacu Radziwiłłowskim odbyło się w zebranie, na którym odczytano projekt konstytucji. W nocy z 2 na 3 maja w domu marszałka Małachowskiego przy Krakowskim Przedmieściu podpisano Assekuracyę o treści:W szczerej chęci ratunku ojczyzny, w okropnych na Rzeczpospolitą okolicznościach, projekt pod tytułem Ustawa Rządu w ręku j. w. marszałka sejmowego i konfederacji koronnej złożony do jak najdzielniejszego popierania przyjmujemy, zaręczając to nasze przedsięwzięcie hasłem miłości ojczyzny i słowem honoru, co dla większej wiary podpisami naszymi stwierdzamy. Podpisy złożył Małachowski oraz 83 senatorów i posłów.

Pierwsza konstytucja na Starym Kontynencie

Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie – po konstytucji amerykańskiej z 1787 roku – spisaną konstytucją.Nie wszystkim projekt ten się spodobał.Na Zamek przybyło 182 posłów i senatorów (na ogólną liczbę około 500), z których 72 było zadeklarowanymi przeciwnikami projektu Konstytucji. Obrady sejmowe i przyjęcie Konstytucji odbyły się w warunkach zamachu stanu. Miejsce obrad, czyli wspomniany Zamek Królewski w Warszawie, był strzeżony przez Gwardię Królewską i oddziały wojskowe pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego, który wraz z grupą oficerów znalazł się w izbie zamkowej w pobliżu tronu.

Obrady Sejmu Wielkiego trwały do 29 maja 1792 roku. Niestety Konstytucja została obalona przez konfederację targowicką i zbrojną interwencję Rosji, która po zwycięstwie nad Turcją mogła w końcu przerzucić siły na teren Rzeczypospolitej. Rozstrzygnięcia wojny w obronie Konstytucji 3 Maja (wojna polsko-rosyjska 1792 roku) doprowadziły ostatecznie do obalenia Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 roku.

O wpływie polskiej Konstytucji na społeczeństwo europejskie świadczy komentarz opublikowany w trakcie polsko-rosyjskich walk na łamach angielskiego Timesa: “W naszym przekonaniu każdy kraj ma prawo do własnego ustawodawstwa. Rewolucja w Polsce dokonała się przy niemal jednomyślnym poparciu narodu i wierzymy, że będzie on miał dość siły, by ją obronić przed każdym despotą, który chciałby zaatakować jej zasady”.

Konstytucja 3 Maja utraciła moc 23 listopada 1793 roku. Walki z Rosją zakończyły się II rozbiorem Polski. Przez 123 lata niewoli Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku istniała w świadomości Polaków jako symbol walki o niepodległość.Aktualnie obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, czyli najwyższy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej została uchwalona 2 kwietnia 1997 roku.

Uroczystości państwowe

Dzisiaj (3 maja) prezydent Andrzej Duda weźmie udział w uroczystościach Święta Narodowego 3 maja.Obchody rozpoczną się o godz. 9:30 mszą świętą w intencji Ojczyzny w Archikatedrze św. Jana. Następnie o godz. 11 na Zamku Królewskim przewidziano ceremonię wręczenia odznaczeń państwowych. Zwyczajowo 3 maja prezydent dekoruje zasłużone osoby z różnych obszarów działalności publicznej Orderami Orła Białego. W południe na Placu Zamkowym zaplanowano uroczystość, podczas której Andrzej Duda wygłosi okolicznościowe przemówienie.

Obchody w Łódzkiem

W Łódzkiem obchody Święta Trzeciego Maja rozpoczną się o godz. 9.20 złożeniem kwiatów przez Wojewodę Łódzkiego, Marszałka Województwa Łódzkiego i Prezydent Miasta Łodzipod pomnikiem Ofiar Katastrofy Smoleńskiej przyArchikatedrze Łódzkiej. Chwilę później rozpocznie sięuroczysta msza święta w archikatedrze, po której złożone kwiaty zostaną również złożone przed Grobem Nieznanego Żołnierza.

Po łódzkich obchodach rozpoczną się uroczystości w Białej koło Zgierza. Na godz. 13 zaplanowano rozpoczęcie koncertuorkiestry dętej ze Szczawina w kościele pw. Świętych Piotra i Pawła. Weźmie w nim udział marszałek województwa, podobnie jak w uroczystościach łódzkich. Po tej uroczystości zainaugurowana zostanie akcjaŁódzkie Ogrodem Polski – Zazieleniamy Łódzkie. Marszałek w pobliżu kościoła w Białej zasadzi kilka drzew, a resztę przekaże mieszkańcom. Akcja ma na celu zachęcić samorządy, instytucje publiczne i mieszkańców do zwiększania ilości przestrzeni zielonych, sadzenia drzew i krzewów, tworzenia ogrodów.

Czytaj: Kwietne aleje, zielone dachy i 15 tys. drzew, czyli łódzkie ogrodem Polski

Natomiast wieczorem, o godz. 19, w Filharmonii Łódzkiejrozpocznie się koncert upamiętniający rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja i 200 lat polskiego romantyzmu. Pianistka Julia Kociuban zagra festiwal polonezów z wieńczącym go Wielkim polonezem Es-dur op. 22 Fryderyka Chopina.