– On jeden i tylko on jeden mógł powiedzieć o sobie: Armia Krajowa to ja – wspominał w latach 70-tych w Polskim Radiu generał Tadeusz Pełczyński.-W moim przekonaniu żaden ze znanych mi generałów ani wyższych dowódców przebywających w kraju nie nadawałby się lepiej od niego na to wyjątkowo odpowiedzialne, trudne i całkowicie samodzielne stanowisko obejmujące wszystkie zagadnienia życiowe, nie tylko wojskowe, ale też polityczne i społeczne – mówił z kolei pułkownik Janusza Bokszczanina. Stefan Rowecki cieszył się też szacunkiem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. – Na kilka tygodni przed aresztowaniem Rowecki otrzymał od Sikorskiego następującą depeszę: “Nadaję panu generałowi Krzyż Waleczny po raz pierwszy, drugi, trzeci i czwarty. Te skromne odznaczenia żołnierskie niech będą dowodem najwyższego uznania, jakie mam dla Armii Krajowej i pana generała osobiście za waszą pełną poświęcenia, a tak owocną i ciężką pracę dla Polski – mówił Tadeusz Żenczykowski, pracownik Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ/AK.

Generał Stefan Rowecki zdolności przywódcze wykazywał już w młodości. Już w 1911 roku stanął na czele tajnego zastępu scautowego w Piotrkowie Trybunalskim. W czasie studiów w Warszawie wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich, a po ukończeniu kursu podoficerskiego kierował jednym z plutonów tej formacji. Pod koniec 1914 roku, po kursie oficerskim, wstąpił do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, w szeregach których walczył w I wojnie światowej.

W 1920 roku walczył w wojnie polsko-bolszewickiej.Podczas zamachu majowego w 1926 roku, mimo że był piłsudczykiem, opowiedział się po stronie legalnych władz.

Posłuchaj rozmowy o generale Stefanie Roweckim ps. Grot

Na początku II wojny światowej podlegał rozkazom gen. dyw. Tadeusza Piskory w Armii Lublin. Podczas kampanii wrześniowejdowodził brygadą w obronie środkowej Wisły i w pierwszej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim.30 czerwca 1940 został komendantem głównym Związku Walki Zbrojnej i dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju.14 lutego 1942 został komendantem głównym utworzonej przez siebie Armii Krajowej, w której usprawnił system dowodzenia. W 1942 roku zaczął również opracowywać plan powszechnego powstania, które Polskie Państwo Podziemne miało wywołać pod koniec wojny.

Generała Roweckiego aresztowano 30 czerwca 1943 roku około godziny 9.30 w mieszkaniu przy ul. Spiskiej, na krótko przed zaplanowaną tego dnia całodniową odprawą Komendy Głównej AK. Został zdekonspirowany i wydany Niemcom przez agentów gestapo działających w wywiadzie AK: Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego.Generała przewieziono do siedziby gestapo przy alei Szucha, a później samolotem do Berlina, gdzie namawiano go do współpracy. Wielokrotnie odrzucił tę propozycję. Odmawiał współpracy także będąc osadzonym wobozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. – Gdy zapytałem generał jak się ustosunkował do tych propozycji, powiedział: Pan jeszcze pyta? Z tym, kto nas bije po – tu generał wymienił odpowiednią część ciała – nie prowadzi się rozmów politycznych – wspominał w Radiu Wolna EuropaWołodymyr Stachiw, ukraiński działacz polityczny współosadzony z Roweckim.

1 sierpnia 1944 roku, po informacji o wybuchu Powstania Warszawskiego, Heinrich Himmler wydal rozkaz niezwłocznego zgładzenia Stefana Roweckiego osadzonego w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen.
Po wojnie, w czasach stalinizmu Stefan Rowecki był niedoceniany, a oficjalna ocena jego działalności była negatywna. Dopiero w późniejszych latach dokonania generała zostały uznane.Generał Rowecki “Grot” został odznaczony wieloma orderami, w tym w 1995 roku, pośmiertnie, najwyższym polskim odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego.

/na podst. IAR