Przyjęty przez rząd projekt ma poprawić skuteczność wykonywania orzeczeń sądowych dotyczących powrotu dziecka za granicę lub odmawiających takiego powrotu. Przewiduje m.in. przyspieszenie postępowań dzięki powierzeniu rozpoznania tego rodzaju spraw w pierwszej instancji 11 specjalistycznym Sądom Okręgowym. Sąd Apelacyjny będzie znajdował się w Warszawie.

Ustawa wprowadzi zakaz wydania dziecka za granicę do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia przez sąd jego sprawy z wykorzystaniem pełnej drogi odwoławczej. Wprowadzi także przymus adwokacki, czyli obowiązkową obecność obrońcy podczas spraw dotyczących wydania dziecka. Ponadto nowe przepisy umożliwią Prokuratorowi Generalnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Rzecznikowi Praw Dziecka składanie skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego w sprawach bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka regulowanych konwencją haską.

Projekt wprowadza też możliwość przeszukania na polecenie sądu pomieszczeń przez towarzyszącą kuratorowi policję, a także umożliwia przetwarzanie danych określonej kategorii osób przez policję w celu ustalenia miejsca pobytu uprowadzonego dziecka. Obie zmiany mają usprawnić wykonywanie orzeczeń o odebraniu dziecka. Projekt reguluje też tryb uzyskiwania danych o potencjalnej rodzinie zastępczej i określa zasady pieczy zastępczej poprzez nowelizację ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej.

Podczas konferencji prasowej przed posiedzeniem rządu minister Zbigniew Ziobro tłumaczył, że w dojrzałych państwach zachodnich takich jak Niemcy lub Szwecja, które mają długą tradycję członkostwa w Unii Europejskiej, cała machina państwa stała za swoimi obywatelami. Tymczasem w przypadku Polski, państwo – zdaniem ministra – najczęściej odwracało się do nich tyłem. – Najgorsze, że byli to najmłodsi obywatele wymagający największego wsparcia, ochrony i opieki – mówił szef resortu sprawiedliwości. Ta ustawa ma to zmienić. Minister sprawiedliwości wierzy, że “wzmocni ona pozycję polskich dzieci i ich rodzin za granicą”.

Nowe prawo weszłoby w życie po sześciu miesiącach od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Ministerstwo Sprawiedliwości notowało dotychczas rocznie ponad 100 spraw, dotyczących bezprawnego zatrzymania lub uprowadzenia dziecka za granicę. W 2014 roku było ich 164, w 2016 – 190, a od początku 2017 wpłynęło już ponad 160 nowych spraw. Przyrost jest o 30 procent większy niż w latach ubiegłych, co pokazuje skalę narastającego problemu.

IAR