Chociaż w różnego rodzaju mediach używane są tego rodzaju określenia – często zamiennie – są one stosowane błędnie na określenie efektu, jakim może zakończyć się postępowanie prowadzone przed trybunałami kościelnymi. Za każdym razem, gdy w telewizji, czy internecie pojawia się materiał informujący, że taka, czy inna osoba uzyskała „rozwód kościelny”, należy pamiętać, że duchowni Kościoła katolickiego – czy to księża – sędziowie biorący udział w orzekaniu w instytucjach sądowych, czy to biskupi, czy kardynałowie, czy nawet papież – nie mają możliwości podjęcia decyzji o rozwiązaniu danego związku małżeńskiego. Przecież w trakcie ceremonii ślubnej przed ołtarzem, ksiądz udzielający sakramentu po przysiędze współmałżonków wypowiada słowa „Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela”. Zgodnie z właściwymi przepisami prawa kanonicznego, czyli prawa wewnętrznego wspólnoty kościelnej, oznacza to, iż żaden człowiek nie może rozwiązać bądź unieważnić małżeństwa sakramentalnego, pod warunkiem, że zostało ono zawarte ważnie.

Dowiedz się więcej o rozwodzie cywilnym: https://www.adwokatkoscielny.pl/rozwod-cywilny-krok-po-kroku-jak-uzyskac-rozwod-cywilny

Ten ostatni element jest przedmiotem zainteresowanie sądów biskupich –trybunały kościelne nie badają zatem, czy doszło do rozpadu związku czy wspólnoty małżeńskiej, ale czy samo małżeństwo zostało zawarte ważnie. Odbywa się to w ramach tzw. procesów kanonicznych, czyli postępowań o stwierdzenie nieważności małżeństwa.

Wspomniana powyżej kwestia stanowi z pewnością najważniejszy, ale nie jedyny element odróżniający proces rozwodowy prowadzony w sądzie cywilnym od procesu w sądzie kościelnym. Warto o tym pamiętać, podejmując decyzję o równoległym prowadzeniu obu postępowań.

Różnice widoczne są już na etapie składania pozwu – ubieganie się o stwierdzenie nieważności małżeństwa może się rozpocząć, jeżeli zdaniem wnioskującego pojawiły się konkretnie określone przesłanki stwierdzenia ww. nieważności. Istotne jest podkreślenie, iż w związku z faktem, że badana jest ważność związku małżeńskiego, prawo kościelne koncentruje się na kwestiach powstałych / istniejących w momencie zawierania małżeństwa (najczęściej także już przed małżeństwem, nierzadko również zanim jeszcze strony się poznały), dotyczących takich aspektów jak przeszkody małżeńskie (takie jak odpowiedni m. in. wiek małżonków, niemoc płciowa, pokrewieństwo czy powinowactwo); świadomość oraz dojrzałość psychoemocjonalna narzeczonych dotycząca obowiązków małżeńskich, wolność woli przy składaniu przysięgi, szczerość intencji stron (nieukrywanie niczego, niewprowadzanie przyszłego współmałżonka w błąd), czy gotowość do dochowania i realizowania poszczególnych elementów przysięgi. Sądy cywilne koncentrują się raczej już na przebiegu małżeństwa oraz okolicznościach, które doprowadziły do jego rozpadu. W przypadku składania pozwu, jednym z załączników może być wyrok rozwodowy / unieważniający małżeństwo bądź kserokopia pozwu rozwodowego, które potwierdzają rozpad pożycia pomiędzy współmałżonkami.

Różnice widoczne są również w przypadku postępowań dowodowych – w procesach kanonicznych preferowane są dowody z zeznań świadków oraz konkretne dokumenty. Zdarza się także, iż strony dołączają akta ze sprawy cywilnej, w szczególności protokoły zeznań świadków, które mają potwierdzać ich stanowiska, w związku z obowiązkiem zeznawania świadków pod przysięgą. Z kolei sądy kościelne co do zasady nie udostępniają stronom poszczególnych akt sprawy do dyspozycji w sądach cywilnych.

Sam proces kanoniczny biegnie według ściśle określonych procedur, które różnią się od procesów cywilnych zarówno jeśli chodzi o układ, osoby uczestniczące w procesie (np. instytucja Obrońcy Węzła Małżeńskiego jest nieznana w prawie świeckim), możliwości działania stron oraz terminy obowiązujące uczestników postępowania. Tym samym należy się przygotować, że prowadząc jednocześnie postępowanie w sądzie świeckim i kościelnym absolutnie nie prowadzimy równolegle dwóch takich samym procesów.

W takich przypadkach najlepszym wyjściem będzie skorzystanie z pomocy adwokatów kościelnych – osób, które posiadają odpowiednie wykształcenie oraz doświadczenie w postępowaniach o stwierdzenie nieważności małżeństw sakramentalnych. Pomoc naszych adwokatów – udzielana w zakresie dostosowanym do indywidualnych potrzeb klienta – niewątpliwie przełoży się na ułatwienie oraz usprawnienie działań w przypadku postępowań prowadzonych przez stronę jednocześnie przed sądem cywilnym i świeckim.