Polskie barwy narodowe mają długą historię, o której opowiedział Informacyjnej Agencji Radiowej przewodniczący komisji heraldycznej przy MSWiA, ksiądz Paweł Dudziński.

Polacy przejęli barwy narodowe od dynastii Piastów. Według kronik, pierwszy raz biały orzeł na czerwonym tle pojawił się na koronacji Przemysła II w czerwcu 1295 roku. Wiadomo jednak, że Piastowie wcześniej używali orła jako symbolu, choć na sztandarach dynastii pojawiały się też lwy i smoki. – Są dwie koncepcje dotyczące pojawienia się orła jako symbolu polskich władców – mówi ksiądz Paweł Dudziński. Jedna z nich podaje, że orzeł jako symbol władzy był naturalnym wyborem Mieszka I i jego przodków. Kolejna dotyczy bliskich relacji z naszym ówczesnym zachodnim sąsiadem, Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego. – Od czasów Mieszka władcy Polski byli nazywani przyjaciółmi cesarza. W związku z tym mogło być to przejęcie herbu ze zmienionymi barwami, zgodnie z praktyką heraldyki – powiedział ksiądz Paweł Dudziński.

Barwy biała i czerwona upowszechniły się w średniowieczu dzięki rycerstwu. Rycerz otrzymując od króla tytuł i herb często przejmował także barwy władcy. Jak mówi ksiądz Paweł Dudziński, wspólne barwy przydawały między innymi się na polu bitwy. – W Polsce dominującym zestawem jest biel i czerwień, większość herbów ma pole czerwone z białymi godłami. Gdy na polu bitwy stawało polskie rycerstwo w tych barwach, wiadomo było, jaką nację i jakiego władcę reprezentują. To w walce pomagało odróżnić wroga od sojusznika.
Użycie barw białej i czerwonej ma nie tylko symboliczne, ale i praktyczne znaczenie. Wysokiej jakości czerwony barwnik był bowiem masowo wytwarzany w średniowiecznej Polsce. Choć drogi, był bardzo popularny wśród mieszkańców królestwa. – Byliśmy potentatami w produkcji czerwonego barwnika z tak zwanego czerwca polskiego. Owady te zbierało się w czerwcu, suszyło, mieliło i traktowało kwasem żytnim. Dzięki temu uzyskiwano głęboką i świetlistą, jak to wtedy określano, barwę czerwoną – powiedział ksiądz Paweł Dudziński.

W czasach nowożytnych w Polsce używano wielu symboli i barw.Podczas zaborów między innymi w Małopolsce i okresowo w Wielkopolsce korzystano z narzuconej flagi czerwono-białej. Z kolei w czasie Powstania Styczniowego popularnymi barwami były błękitno-czerwono-białe. Sytuacja była na tyle niejasna, że gdy 3 maja 1916 roku za pozwoleniem okupacyjnym władz niemieckich w Warszawie organizowano manifestację narodową, nie wiedziano jakich barw i symboli użyć. – Na dwa dni przed obchodami w prasie pojawiały się artykuły, w których tłumaczono, jakich barw i jakiego godła użyć. Niemieliśmy symboliki państwowej przez ponad sto lat, społeczeństwo było zdezorientowane – powiedział przewodniczący komisji heraldycznej MSWiA.

Dzisiejsze barwy i symbole narodowe w Polsce określa 28 artykuł Konstytucji. Ich szczegóły opisuje natomiast kilkukrotnie nowelizowana ustawa z 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.

IAR, Radio Łódź Beata Janowska