W ramach 75. rocznicy niemieckich zbrodni zaplanowano między innymi inscenizację “Hołd dla Stu Straconych” oraz uroczystości pogrzebowe w kościele p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Zgierzu i w Lesie Lućmierskim.

20 marca 1942 roku niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały Polaków w centrum Zgierza, w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół. Obecnie plac nosi nazwę Stu Straconych. Do egzekucji doszło w odwecie za zabicie przez żołnierza podziemia Józefa Mierzyńskiego dwóch gestapowców. Niemcy zmusili okoliczną ludność do oglądania masowej egzekucji. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim.

O przebiegu wydarzeń możemy dowiedzieć się z zapisków Romana Zygadlewicza, żołnierza AK Okręgu Łódź Barka, które przekazał do Instytutu Pamięci Narodowej jego syn.

Przeczytaj fragmenty zapisków Romana Zygadlewicza:

w Zgierzu przygotowywano pokazową egzekucję. Na miejsce kaźni wybrano tzw. Plac Stodół przy zbiegu ulic Piątkowskiej i Sienkiewicza, przeznaczony na miejskie wysypisko śmieci. Wybór nie był przypadkowy. Z pełnym cynizmem starano się upodlić tych, którzy mieli umrzeć, i tych, którzy ku przestrodze mieli patrzeć na ich śmierć. W północnej części placu już od 17 marca przystąpiono do sypania wału ziemnego, pod którym miano rozstrzeliwać skazańców. Wczesnym rankiem w piątek 20 marca 1942 r. (dzień był słoneczny i bardzo mroźny) funkcjonariusze policji, przy pomocy uzbrojonych członków formacji NSDAP, SS, SA, NSKK, NSFK i HJ, wyciągali brutalnie z domów mieszkańców Zgierza i okolicznych wsi (już 19 marca wieczorem wezwano gospodarzy do przygotowania na rano podwód), a także pasażerów tramwajów dojazdowych, zapowiadając wesołe kino.”

Z relacji Krystyny Rydel:

Zastraszeni ludzie ustawiali się ciasno na wyznaczonych miejscach placu. Mówiono, że zgromadzono ponad sześć tysięcy osób. Dla spotęgowania grozy i zabezpieczenia przed aktem rozpaczy wyciągnięto spośród zebranych stu zakładników, którzy byliby dodatkowo rozstrzelani w razie jakiejkolwiek manifestacji lub oporu. Ustawiono ich przy płocie nieruchomości przy ul. Sienkiewicza 1, na wysokości wału ziemnego (chwytacza pocisków), w odległości około trzydziestu metrów w kierunku zachodnim. Przebiegu egzekucji strzegli policjanci (mówiono o liczbie dwustu) i liczni członkowie formacji paramilitarnych uzbrojonych w broń ręczną i sześć karabinów maszynowych.”

Z relacji Henryka Grabarczyka:

20 marca 1942 r. około godz. 13.00 dostarczono (do Hotelu Manteuffel) piwo z firmy Gustaw Keilich (ul. Orla 25). Konwojent w mundurze NSDAP, wręczając kwit dostawy, powiedział: No już jest was o stu mniej i z uśmiechem opowiadał o przebiegu egzekucji w Zgierzu. Obecny przy tym buchalter Zygmunt Guttmeyer (Polak) zaczął krzyczeć, że to oburzające, aby kulturalny naród mógł popełnić takie barbarzyństwo. Niemiec przycichł. Zajście nie pociągnęło konsekwencji.

Materiały są obecnie opracowywane przez dr. Tomasza Toborka i dr Joannę Żelazko. Zostaną wydane przez IPN Oddział w Łodzi w formie książkowej.

Program uroczystych obchodów 75. rocznicy niemieckich egzekucji dokonanych w Lesie Lućmierskim i Zgierzu w czasie II wojny światowej

Niedziela, 19 marca 2017 r.:

godz. 17.00 – wernisaż wystawy Zbrodnia zgierska 20 III 1942. W 75. rocznicę wydarzeń w Muzeum Miasta Zgierza (ul. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego 21); rozstrzygnięcie konkursu literackiego Byłem jednym z… w 75. rocznicę Zbrodni Zgierskiej, który organizuje Muzeum Miasta Zgierza we współpracy z Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi.

godz. 19.00 – inscenizacja pt. Hołd dla Stu Straconych na Placu Stu Straconych w Zgierzu.

Poniedziałek, 20 marca 2017 r.:

godz. 11.00 – Msza Święta w kościele pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej (Plac Jana Pawła II 11/13 w Zgierzu) rozpoczynająca uroczystości pogrzebowe.

godz. 13.00 – pogrzeb ofiar egzekucji w Lesie Lućmierskim. Mogiła wojenna usytuowana jest po prawej stronie drogi leśnej prowadzącej do Grotnik.