W proteście uczestniczyli między innymi studenci Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego, Akademii Medycznej i Szkoły Muzycznej. Strajki solidarnościowe wybuchły też na innych uczelniach w kraju, w tym na Uniwersytecie Warszawskim. Studentów wspierali nauczyciele akademiccy i pracownicy administracyjni. Jeden z uczestników strajku wspominał w 2011 roku, że protestujący otrzymywali bezcenną pomoc od mieszkańców Łodzi. – Rodziny pomagały, przynosiły to smalec domowy, a to jakieś tam masło jeśli się zdarzało. Później zaczęli pojawiać się ludzie, którzy chcieli włączyć w jakiś sposób. Starsze panie przynosiły w słoikach własnoręcznie robione zupy. Pamiętam niebywałą rzecz, bo cinkciarze kiedyś wielką paczkę przywieźli, a w niej rozmaite smakołyki z Pewexu. Pamagały nam też zakłady pracy, bo pamiętam, że Pollena Ewa dostarczyła nam duże ilości szamponu – opowiadałPiotr Jaworski.

Uczestniczką strajku była Czeszka Linda Winsh, współzałożycielka NZS i redaktorka pisma łódzkich studentów. Po zakończeniu protestu, mimo zapewnień władz o nietykalności strajkujących, została deportowana do Czech i tam poddana represjom. Kiedy w 2012 roku odwiedziła Łódź, wspominała zapał i solidarność towarzyszące jej kolegom w 1981 roku. – Sprowadzają mnie tu wspomnienia i dobrzy przyjaciele, bo zawsze dobrze spotkać się z ludźmi, których za się od wielu lat, z którymi pracowało się nad poważnymi sprawami. Pamiętam, że pierwszy zjazd NZS-u to było takie pierwsze zrozumienie, że młodzi ludzie, którzy się zupełnie nie znają, studiują inne kierunki, mają inne pochodzenie, że mogą razem coś zrobić. Wierzą, że mogą to zrobić i tak naprawdę to zrobili – opowiada Czeszka.

W 30. rocznicę strajków Senat Uniwersytetu Łódzkiego uhonorował bohaterów tamtych wydarzeń. Medal Universitatis Lodziensis Amico – Przyjaciel Uniwersytetu Łódzkiego otrzymali: Leszek Owczarek, Wojciech Walczak i Wiesław Urbański. Wszyscy odegrali znaczącą rolę w negocjacjach z komunistycznymi władzami. – W sumie to cała nasza trójka zapłaciła wysoką cenę. Leszek Owczarek nie ukończył Uniwersytetu Łódzkiego, ja dopiero w latach dziewięćdziesiątych. Wojtkowi Walczakowi dopiero się udało. Także to jestzaszczyt dla nas, że uczelnia sobie o nas przypomniała – mówiWiesław Urbański, jeden z odznaczonych.

Pierwszy przewodniczący Niezależnego Zrzeszenia Studentów w 30. rocznicę strajków w 2011 roku podkreślał, że NSZ był swoistą szkołą życia i budowania postaw społecznych. – Jest to niezapomniane nie tylko jeśli chodzi o wspomnienia, ale edukacyjne przyniosło to naszemu pokoleniu bardzo dużo. Niektórzy oczywiście skorzystali z tej lekcji lepiej, niektórzy gorzej, a niektórzy nie nauczyli się nic. Ale generalnie rzecz biorąc, była to szkoła życia publicznego w najlepszym stylu, gdzie ideały były ważniejsze, bo nikt nie liczył się z tym, że zwycięztwo przyniesie nam jakieś konkretne owoce – wspominaJarosław Guzy.

Po strajkach okupacyjnych, które wymusiły na władzach rejestrację NZS w lutym 1981 roku, funkcjonował on do stanu wojennego, kiedy został zdelegalizowany. Poza działaniami na rzecz studentów, domagał się przestrzegania podstawowych swobód politycznych w kraju oraz praw człowieka, a także szanowania polskich tradycji niepodległościowych i patriotycznych. Wspierał też Solidarność w wymiarze politycznym.

Po okresie zejścia do podziemia, ponownie został zarejestrowany 22 września 1989 roku, w wyniku ogólnopolskiej akcji strajkowej.

W okresie przemian demokratycznych, organizacja stopniowo zmieniała profil działalności, ograniczając inicjatywy polityczne na rzecz reprezentowania interesów studentów.

Przez 35 lat przez NZS przewinęło się ponad 190 tysięcy osób. Należeli do niego późniejsi politycy, dziennikarze, ludzie biznesu i kultury, między innymi Jarosław Guzy, Maciej Kuroń, Mariusz Kamiński, Sławomir Skrzypek, Grzegorz Schetyna, Donald Tusk, Andrzej Celiński i Adam Lipiński.

Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/E.Porycka/E.Leo/dok./to/

CZYTAJ TAKŻE:Strajk studentów łódzkich w 1981 roku z nowej perspektywy